In april 2021 organiseerde de Confederatie Bouw in samenwerking met telecomspecialist Orange Belgium een webinar over de zin en de voordelen van digitalisering in de bouw. Orange Belgium publiceerde hierover ook een studie. Binnen de diverse toepassingsgebieden lag de nadruk op aanwezigheid van digitale toepassingen en communicatie op de bouwplaatsen.
Volgens Orange Belgium is de Belgische bouwsector volop op de digitale trein aan het springen. Niet omdat digitalisering hip zou zijn, maar wel omdat het de wissel naar de toekomst is. Het daarbij gaat niet om een computer voor de administratie, maar om bredere, liefst met elkaar verbonden toepassingen. Want om echt de vruchten te plukken van digitalisering, volstaat het niet om hier of daar een toepassing of hulpmiddel te installeren.
De telecomspecialist wijst erop dat oplossingen en innovaties zoals 5G, BIM en Internet of Things de kosten verlagen de en efficiëntie verhogen. Digitalisering biedt bedrijven een strategisch voordeel en een voorsprong, klinkt het. Dat is weliswaar het standpunt van een commerciële aanbieder, maar anderzijds is het duidelijk dat niet digitaliseren op niet zo lange termijn een strategisch nadeel zal zijn.
Niko Demeester, directeur-generaal van de Confederatie Bouw onderstreept dat de Belgische bouwsector inzake digitalisering kampt met een achterstand op de buurlanden. “Maar de digitale oplossingen van de Confederatie lopen als een trein en het WTCB heeft al tal van oplossingen op maat van de bouwsector uitgewerkt.” Precies doordat de Belgische bouwsector lang behoudsgezind bleef, bevindt de digitale transformatie er zich nu in een stroomversnelling. Dit maakt dat de bouw in een snel tempo evolueert tot een high-techsector.
Op technisch en organisatorisch gebied is digitaliseren in de bouw uitdagender dan in andere sectoren. De spreiding van bouwplaatsen, de vele onderaannemers en complexe wetgeving maken een alles-in-één oplossing niet evident. Het gevolg is dat veel bouwbedrijven hun fundamentele operationele processen nog altijd uitvoeren met pen en papier. Medewerkers van bouwbedrijven hebben dikwijls een grote achterstand op die van andere sectoren: ze werken verspreid over verschillende plaatsen en hebben in veel gevallen slechts beperkte toegang tot communicatiemiddelen.
Dit hoeft niet zo te blijven. Nieuwe hulpmiddelen en technische innovaties helpen bouwbedrijven om veiliger, efficiënter en slimmer te werken en grote uitdagingen aan te pakken. Tot die uitdagingen behoren hevige concurrentie, frequente vertragingen en budgetoverschrijdingen. Deze problemen maken het niet makkelijk om het kostenplaatje onder controle te krijgen en een intelligente projectplanning in te voeren.
“Digitalisering is essentieel voor aannemers die zich willen professionaliseren en wij moeten hen daarop voorbereiden,” stelt Véronique Vanderbruggen, directeur public relations bij de Confederatie Bouw. “De belangrijkste verandering die ik zie, naast BIM, is het lean-denken: meer vooraf organiseren en minder improviseren op de bouwwerf. Veel meer simulaties van wat zich op de werf kan voordoen dankzij analyses en het met elkaar linken van beschikbare data. Door het bouwproces op deze manier uit te voeren, leveren bedrijven niet alleen kwalitatiever en veiliger werk af, maar verhogen ze ook hun productiviteit.”
Digitalisering leidt tot lagere operationele kosten en tot een structureel competitief voordeel. Het bevordert het winnen van aanbestedingen, omdat grotere bouwprojecten steeds vaker vereisen dat alle onderaannemers, ook de kleinere, digitaal werken. Gedigitaliseerde bouwbedrijven trekken ook gemakkelijker dynamische medewerkers aan, doordat die het liefst werken in een omgeving die open staat voor innovaties.
Terughoudendheid
Niet alleen in België, maar ook wereldwijd is de bouw een conservatieve sector. Minder dan 1% van de omzet gaat er naar investeringen in informatietechnologie. De redenen voor deze terughoudendheid ten opzichte van digitale toepassingen zijn divers. Vaak zijn er bij een bouwproject verschillende partijen betrokken. Het is niet vanzelfsprekend om alle neuzen in dezelfde digitale richting te krijgen. Werven op verschillende locaties maken het ook moeilijk om nieuwe processen te integreren. Bovendien heeft de sector in het algemeen slechts beperkte budgetten voor IT-investeringen.
BIM
Tekenend voor deze evolutie is de doorbraak van Building Information Modeling (BIM). Met BIM zijn alle partijen van een bouwteam verbonden via één digitaal 3D-model, waarbij architect, (onder)aannemers, installateurs, studiebureaus en afbouwers hun input leveren en samenwerken.
BIM kwam op gang via grote projecten, zoals het nieuwe algemeen ziekenhuis Sint-Maarten in Mechelen. In het Mechelse ziekenhuis waren alle onderaannemers verplicht met BIM te werken. Voor sommigen van hen was dit een eerste kennismaking. De grootste aannemers zijn intussen al jaren bezig met BIM (en andere digitale toepassingen), maar ooit krijgt elk bouwbedrijf ermee te maken. Zo verloopt de aanwezigheidsregistratie nu al via Checkinatwork en wie voor de overheid wil werken, is aangewezen op het e-loket, e-procurement en elektronische facturatie.
Cloud
Om op een bouwplaats mobiel en efficiënt te kunnen werken, hebben medewerkers niet alleen een performante en veilige netwerktoegang nodig, maar ook een goed beheerd mobiel apparaat. Met cloudgebaseerde tools kunnen medewerkers eenvoudig en overal op de bedrijfstoepassingen inloggen, stelt Orange Belgium.
Een oplossing bestaat erin de mobiele werknemers met hun cloud provider te verbinden via het veilige vpn (virtual private network) van hun bedrijf. Met een vpn zijn ze in staat om op een veilige manier op het bedrijfsnetwerk in te loggen en gegevens door te sturen. Bovendien kunnen ze gegevens onmiddellijk in de juiste toepassing (crm, erp, …) invoeren. De gegevens worden realtime doorgestuurd. De werknemers kunnen daardoor onmiddellijk met de volgende stappen verder gaan. Ze hoeven hun gegevens ook slechts één keer in te voeren, in één enkele toepassing. Zo is er ’s avonds geen extra administratie nodig. Verder vermindert het risico op foutieve invoer substantieel. Met een data-only simkaart krijgen ook tablets eenvoudig toegang tot cloudgebaseerde toepassingen.
Mobile device management
Medewerkers voeren met hun mobiele telefoon niet alleen voor gesprekken, maar ook om ontwerpen van bouwprojecten te raadplegen, de hen toegekende taken te bekijken en werfrapporten te uploaden, inclusief foto’s in hoge resolutie. De beveiliging en het beheer van de mobiele telefoons moet helemaal op punt staan. Een goed beleid rond mobiele apparaten is dan ook een must. Zelfs als uw bedrijf slechts enkele medewerkers telt, kunt U hun onderlinge samenwerking en de informatiestromen op allerlei pragmatische manieren verbeteren.
Met een oplossing voor ‘mobile device management’ (mdm) op alle verbonden apparaten, kunt U onder meer centraal de toegang van individuele werknemers tot uw toepassingen beheren. Er zijn talloze gespecialiseerde toepassingen op de markt die uw dagelijkse werking verbeteren, en die ook door kleinere bedrijven gebruikt kunnen worden. Heel wat dergelijke toepassingen zijn cloudgebaseerd en vereisen slechts een eenvoudige internetverbinding. Zo is er Coyote om werknemers op de baan te helpen en Aproplan om bouwprojecten op te volgen.
Met een wifihotspot op de werf krijgen werknemers eenvoudig toegang tot internet wanneer ze een specifieke toepassing willen raadplegen… of tijdens een pauze even willen surfen? Werknemers gebruiken hun mobiele telefoon ook privé. Een oplossing voor mobile device management maakt het mogelijk dit tot een gewenst niveau te beperken.
Router
Naast een goede oplossing voor mobiel werken is op grotere bouwplaatsen een vaste internetverbinding nog altijd een aanrader. Mobiele apparaten zijn niet het meest geschikt om uitgebreide plannen te raadplegen of complexere administratieve taken te beheren. Het uitrusten van een bouwkeet met een performante internetverbinding is helaas nog altijd geen sinecure. Het vergt vaak weken om een vaste internetlijn op de bouwwerf te krijgen, een tijd die voor een bouwbedrijf kostbaar is. Een router die een verbinding maakt met het mobiele netwerk kan hier een goed alternatief zijn. De sitemanagers verbinden dan hun laptop met de router en kunnen zo in dezelfde omstandigheden werken als op hun hoofdkantoor.
Orange Belgium ziet met de uitrol van het 5G-netwerk heel wat nieuwe toepassingen voor bouwondernemingen, zoals het gebruik van ‘slimme’ brillen en het raadplegen van 3D BIM-modellen op bouwplaatsen.
Internet of Things
Het Internet of Things (IoT) heeft al een lange geschiedenis in de bouwsector. Heel wat bouwbedrijven werken met track & traceoplossingen om de locatie van hun vloot te monitoren of zetten data-only simkaarten in voor camerabewaking. Deze toepassingen hebben een simkaart geïntegreerd, waardoor de apparaten hun locatie of videogegevens kunnen doorsturen. Dezelfde toepassing maakt het aannemers mogelijk op elk moment te weten waar hun machines zich bevinden en hoe dikwijls ze inactief zijn.
In bouwmaterialen aangebrachte slimme sensoren maken het bijvoorbeeld mogelijk op afstand te meten of gegoten beton al hard genoeg is en te controleren of prefab-elementen op de juiste plaats geleverd zijn.
Meer weten:
Studie Orange Belgium: https://business.orange.be/nl/discover/bouw-met-orange-aan-uw-digitale-toekomst
Webinar Orange Belgium-Confederatie Bouw: https://business.orange.be/en/content/how-digital-tools-can-make-bridge-between-site-and-office
Interview met Bart Ingelaere, adjunct-directeur-generaal van het WTCB, over de voordelen van een doorgedreven digitalisering in de bouwsector: www.bit.ly/interviewconstructionNL
“Digitalisering is essentieel om het concurrentievermogen van een bouwonderneming te verhogen”
